
لیز خوردن مهره چیست؟ علائم، علتها و روشهای درمان بدون جراحی
لیز خوردن مهره یا به اصطلاح علمی اسپوندیلولیستزیس یکی از مشکلات شایع ستون فقرات است که میتواند باعث کمردرد مزمن، درد تیرکشنده پا، بیحسی و محدودیت حرکتی شود. بسیاری از بیماران این مشکل را با دیسک کمر اشتباه میگیرند، در حالی که ماهیت آن متفاوت است و درمان آن نیز رویکرد خاص خود را دارد.
در این مقاله به زبان ساده توضیح میدهیم که لیز خوردن مهره چیست، چه علائمی دارد، چرا ایجاد میشود و بهترین روشهای درمان آن در طب فیزیکی و توانبخشی چیست.
لیز خوردن مهره چیست؟
در حالت طبیعی، مهرههای ستون فقرات به صورت منظم روی هم قرار دارند.
اما در لیز خوردن مهره، یکی از مهرهها به سمت جلو یا عقب نسبت به مهره زیرین خود جابهجا میشود. این جابهجایی میتواند باعث:
فشار روی اعصاب نخاعی
تنگ شدن کانال نخاع
درد کمر و پا
اختلال در راه رفتن
شود.
این مشکل بیشتر در مهرههای کمری (L4-L5 و L5-S1) دیده میشود، چون این ناحیه بیشترین فشار وزن بدن را تحمل میکند.
انواع لیز خوردن مهره
لیز خوردن مهره انواع مختلفی دارد که دانستن آن به انتخاب درمان مناسب کمک میکند:
لیز خوردن مهره دژنراتیو: شایعترین نوع، معمولاً در سنین بالاتر به علت آرتروز و فرسایش مفاصل ستون فقرات
لیز خوردن مهره ایستمیک: به علت شکستگی یا ضعف قسمت خاصی از مهره، بیشتر در جوانان و ورزشکاران
لیز خوردن مهره مادرزادی: به علت نقص ساختاری از بدو تولد
لیز خوردن مهره تروماتیک: بعد از ضربه یا تصادف
لیز خوردن مهره پاتولوژیک: به علت بیماریهایی مانند تومورها یا عفونتها
مهمترین علائم لیز خوردن مهره
علائم این بیماری بسته به شدت جابهجایی مهره و میزان فشار روی اعصاب متفاوت است.
علائم شایع:
کمردرد مزمن که با ایستادن یا راه رفتن تشدید میشود
درد در ناحیه پایین کمر که به باسن یا ران انتشار پیدا میکند
خشکی و گرفتگی عضلات کمر
خستگی زودرس هنگام راه رفتن
علائم عصبی (در موارد شدیدتر):
درد تیرکشنده پا (شبیه سیاتیک)
گزگز، مورمور یا بیحسی پا
ضعف عضلات پا
احساس سنگینی یا کشیدگی پاها
کاهش توانایی راه رفتن طولانی
علائم پیشرفته و هشداردهنده:
اختلال در کنترل ادرار یا مدفوع
بیحسی ناحیه نشیمنگاهی
درد شدید و غیرقابل تحمل
> در صورت بروز این علائم، مراجعه فوری به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی ضروری است.
علتهای لیز خوردن مهره
دلایل متعددی میتوانند باعث ایجاد این مشکل شوند:
آرتروز ستون فقرات و ساییدگی مفاصل
ضعف عضلات مرکزی (عضلات شکم و کمر)
اضافه وزن و چاقی
نشستن و ایستادن نادرست طولانیمدت
کارهای سنگین و بلند کردن اجسام به روش غلط
ورزشهای سنگین بدون آمادگی بدنی
سابقه ضربه یا تصادف
افزایش سن
تشخیص لیز خوردن مهره چگونه است؟
تشخیص دقیق معمولاً با ترکیب موارد زیر انجام میشود:
معاینه بالینی توسط متخصص طب فیزیکی
بررسی قدرت عضلات و رفلکسها
تصویربرداری مانند:
عکس ساده ستون فقرات
MRI برای بررسی اعصاب
CT اسکن در موارد خاص
درمان لیز خوردن مهره بدون جراحی
خبر خوب این است که بیشتر بیماران بدون نیاز به جراحی بهبود پیدا میکنند. درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی نقش کلیدی دارند.
روشهای درمان غیرجراحی:
ورزش درمانی تخصصی برای تقویت عضلات کمر و شکم
درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی
فیزیوتراپی هدفمند
درمان دستی و مانوال تراپی
ماساژ درمانی کنترلشده
آب درمانی برای کاهش فشار روی ستون فقرات
تزریقهای ستون فقرات در صورت درد شدید
اوزون درمانی در موارد انتخابشده
تزریق پی آر پی در شرایط خاص
آموزش اصلاح سبک زندگی و وضعیت نشستن
انتخاب روش درمان باید کاملاً شخصیسازیشده و بر اساس شرایط بیمار باشد.
آیا لیز خوردن مهره نیاز به جراحی دارد؟
درصد کمی از بیماران که:
درد شدید و مقاوم به درمان دارند
دچار ضعف پیشرونده عضلات شدهاند
یا اختلال عصبی جدی دارند
ممکن است به جراحی نیاز پیدا کنند.
اما اولین و مهمترین خط درمان همیشه درمانهای غیرجراحی است.
پیشگیری از بدتر شدن لیز خوردن مهره
حفظ وزن مناسب
انجام منظم ورزشهای تقویتی
پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
اصلاح وضعیت نشستن و خوابیدن
درمان زودهنگام کمردرد
لیز خوردن مهره یکی از علل مهم کمردرد و دردهای عصبی پا است که در صورت تشخیص بهموقع و درمان صحیح، در اغلب موارد بدون جراحی قابل کنترل و درمان است. درمانهای طب فیزیکی و توانبخشی، ورزش درمانی و تزریقهای هدفمند نقش اساسی در بهبود کیفیت زندگی بیماران دارند.
📌 برای تشخیص دقیق و انتخاب بهترین روش درمان، حتماً به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید.