اختلال راه رفتن در خواب

"راه رفتن در خواب"۱ يكى از اختلالات مربوط به خواب است كه به صورت قدم زدن در حالت خواب بارز مى شود و طى آن كودك از رختخواب بلند مى شود و بدون اين كه هوشيار باشد و بداند چه كار مى كند، شروع به انجام كارهاى خودش (مثل غذا خوردن، حرف زدن، راه رفتن و...) مى كند. چنانچه در اين حالت كودك از خواب بيدار شود، چيزى به خاطر نمى آورد و هيچ آگاهى اى از كارى كه مى كرده است، ندارد. «خواب گردى» اغلب با صحبت كردن در خواب هم همراه است و به طور معمول زمانى كه كودك وارد مرحله خواب عميق مى شود (يعنى ۲ _ ۱ ساعت بعد از خواب رفتن) آغاز مى گردد.
• علائم و نشانگان راه رفتن در خواب
به طور كلى زمانى كه كودك كاملاً در خواب فرو رفته است، ناگهان بلند مى شود. در اين حالت حركات او بسيار آرام و آهسته است. ممكن است انگشتان و دست هايش را مرتب تكان دهد. چشم هاى كودك مى تواند كاملاً باز باشد؛ حتى گاهى چشمك هم مى زند. گاهى كودك خواب گرد از رختخواب بلند مى شود و بدون هدف دور اتاق مى گردد. در بيشتر موارد نيز بدون مشكل و ناراحتى خاصى مجدداً به رختخواب برمى گردد و دوباره مى خوابد. كودك ممكن است اين كارها را آرام و راحت انجام دهد، اما ممكن است گاهى فعاليت هاى هدفمندى را هم مثل لباس پوشيدن، باز كردن در و... انجام دهد.
به طور معمول كودك در حين انجام اين گونه كارها هوشيار نيست، زمانى كه با كودك صحبت شود، ممكن است او با زير لب سخن گفتن و زمزمه كردن پاسخ دهد. هر دوره از خواب گردى تقريباً ۲۰ _ ۵ دقيقه طول مى كشد و بعد از آن دوباره به اتاق و رختخوابش برمى گردد.
• علت راه رفتن در خواب و خطرات ناشى از آن
پژوهش ها نشان مى دهند كه ۱۵ درصد از كودكان بين ۱۵ _ ۵ سال براى اولين بار دچار خواب گردى مى شوند و ۶ _ ۳ درصد اين كودكان بيش از يك بار در خواب راه مى روند. اين اختلال در پسرها شايع تر از دخترهاست؛ و به طور معمول وقتى روى مى دهد كه كودك دچار خواب هاى پريشان شده است. 

 چنانچه اين اختلال در بين والدين و اعضاى ديگر خانواده نيز مشاهده شده باشد، مى تواند به عنوان اختلالى ارثى شمرده شود. ۲۰ _ ۱۰ درصد از خواب گردى هاى كودكان مى تواند ناشى از سابقه خانوادگى باشد.

همچنين خواب گردى كودك، مى تواند ناشى از خستگى مفرط و يا فشارها و تنش هاى روزانه باشد. تحقيقات نشان مى دهند خواب گردى در كودكان مبتلا با افزايش سن كاهش مى يابد و به تدريج از بين مى رود. اما اگر خواب گردى كودك از ۹ سالگى به بعد شروع شود، ممكن است در دوران بزرگسالى نيز ادامه يابد. در اين صورت بهتر است، حتماً اين مشكل را جدى گرفت و درصدد درمان آن برآمد. در مواردى مشاهده مى شود كه خواب گردى كودك ناشى از عوامل زير است .

- خواب ناكافى
- برنامه نامنظم خواب
- بيمارى و داشتن تب بالا
- مصرف بعضى از داروها
- پر بودن مثانه
- خوابيدن در محيطى شلوغ و پرسروصدا
خواب گردى در دوران كودكى به انواع مختلفى ديده مى شود. بيشتر كودكانى كه تحت تاثير شرايط و تغييرات محيطى قرار مى گيرند، شب ها در خواب راه مى روند. اين گونه خواب گردى هاى كودك، ناشى از هيچ اختلال جدى و مهمى نيست و به طور معمول با كاهش شرايط استرس آور و رشد كودك به تدريج از بين مى رود. والدين اين كودكان تنها بايد مراقب باشند كه فرزندشان هنگام خواب آسيبى نبيند. برخى از كودكان تنها يك بار در چند ماه و برخى ديگر چند بار در طول يك ماه در خواب راه مى روند. كودكان خواب گرد اغلب از اين عمل ناخودآگاه خود احساس خجالت، شرمسارى، اضطراب، گناه و گيجى مى كنند. خواب گردى كودك خطرى براى ديگران ندارد. بيدار كردن كودكى كه در حال خواب راه مى رود، هيچ مشكلى پيش نمى آورد، تنها ممكن است براى چند لحظه جهت يابى خود را از دست بدهد و كمى گيج و سرگردان شود.
• روش هاى پيشگيرى از راه رفتن در خواب
تاكنون روش علمى ويژه اى براى درمان كامل اين اختلال در كودكان ابداع نشده است، ولى مى توان با به كار بردن روش هاى زير ميزان خواب گردى كودك را هر چه كمتر كرد:
* از مصرف داروهاى نامتعارف، داروها و قرص هاى تجويز نشده از سوى پزشك خوددارى كنيد.
* از مصرف داروهاى خواب آور خوددارى كنيد.
* برنامه خواب و بيدارى منظمى براى كودك در نظر بگيريد.
* تمرين هاى آرام سازى عضلانى، يوگا و مراقبه مى تواند موجب كاهش استرس و فشار روانى و بهبود رفتار خواب گردى در كودك شود.
• تشخيص بيمارى
تشخيص اين اختلال با گرفتن پيشينه پزشكى و آزمايش هاى جسمانى آغاز مى شود. در مواردى نيز پزشك معالج براى تشخيص بيمارى آزمايش هاى ديگرى نيز توصيه مى كند.
• شيوه هاى درمان
والدين و اعضاى خانواده مى توانند با به كارگيرى نكات زير به كودك مبتلا به خواب گردى كمك كنند:
۱ _ كودك را خيلى آرام به رختخواب برگردانند.
۲ _ كودك را از آسيب ها و حوادث ناشى از خواب گردى مصون نگه دارند.
۳ _ جلوى نرده ها، بالكن ها و پرتگاه هاى منزل نرده بكشند.
۴ _ درب اصلى خانه را قفل بزنند قفلى كه بالاتر از دسترس كودك باشد.
۵ _ اجازه ندهند كودك هنگام خواب خيلى خسته و متشنج به خواب رود.
۶ _ زنگوله اى به درِ اتاق كودك نصب كنند تا با باز شدن در، به صدا درآيد و اعضاى خانواده را باخبر كند.
همچنين با استفاده از روش هاى زير مى توانند خواب گردى كودك را كاهش دهند؛
۱ _ كودك را براى چند شب تحت نظر بگيرند چه موقع از خواب بيدار مى شود و چه مدتى خواب گردى مى كند.
۲ _ بعد از چند شب، كودك را ۱۵ دقيقه قبل از خواب گردى شبانه اش بيدار كنند.
۳ _ كودك را ۴ دقيقه بيدار نگه دارند با او كمى حرف بزنند و يا كمى آب به او بدهند.
۴ _ اين كار را به مدت يك هفته انجام دهند.
۵ _ چنانچه مجدداً خواب گردى كودك شروع شد، انجام اين اقدامات را دوباره از سر بگيرند.
والدين، خواهر ها و برادرها و اعضاى خانواده بهتر است كودكى را كه زياد دچار خواب گردى مى شود، دست نيندازند و اذيت نكنند؛ زيرا او نسبت به اين رفتار خود هيچ آگاهى اى ندارد و به طور كلى چيزى به خاطر نمى آورد. صبح كه كودك بيدار مى شود، در صورتى درباره خواب گردى شب قبل او صحبت كنند كه خودش در اين مورد پرس و جو كند.

منبع : فردای امروز

راه رفتن روي انگشتان (نوك پنجه) در كودكان

 

راه رفتن طبيعي, به راه رفتن پاشنه- پنجه گفته مي‌شود و اين بدان معني است كه زماني كه پا به سمت جلو در حال حركت است در ابتدا پاشنه آن به زمين برسد. سپس در مرحله ايستادن (Stance) بدن از روي اندام مي‌گذرد و سرانجام پا روي نوك انگشت شروع به بلند شدن مي كند. زماني كه پا روي نوك انگشت است, پاي ديگر روي پاشنه است. بنابراين در راه رفتن طبيعي هيچگاه كودك نبايد روي نوك انگشت دو پا بايستد.

 

راه رفتن روي نوك پنجه يك پا (يك طرفه(

 

1-  يكي از شايعترين علل اين است كه يك پا كاملا كوتاه است و اگر بيش از 3 سانتي متر كوتاه باشد, كودك اغلب با راه رفتن روی پنجه پا جبران خواهد كرد طوري كه پا به زمين برسد.

 

2-  يا اينكه كودكي كه در يك پا اسپاستي سيتي داشته باشد.

 

3- بيماري كه التهاب شديد تاندون آشيل دارد،درد در پشت عضلات ساق پا يا التهاب شديد آپوفيز پاشنه درد پاشنه براي كاهش فشار روي تاندون آشيل خود ممكن روي نوك انگشت راه برود.

 

4- علت نادر راه رفتن نوك پنجه يك طرفه كودك فقط مي تواند همانژيوم عضلات عمقي ساق(hemangiona) باشد كه آن نئوپلاسم (تومور) عروقي است كه منجر به تورم عضلات ساق مي شود.

 

راه رفتن روي نوك پنجه هر دو پا (دو طرفه(

 

علت اصلي رايج راه رفتن روي پنجه ناشناخته است (علت شناخته شده‌اي ندارد), به همين خاطر راه رفتن روي پنجه عادتي نيز ناميده مي شود. راه رفتن روي پنجه ها بين 10 تا 18 ماهگي هنگامي كه كودك راه رفتن را مي آموزد كاملا عادي است. اين امر در برخي كودكان به سادگي عادت مي شود, هنگاميكه از آنها بخواهيد كه به طور صحيح راه بروند, آنها پاشنه‌هايشان را قبل از پنجه‌هايشان روي زمين مي گذارند. ولي زماني كه آنها تمركز نمي‌كنند به راه رفتن روي پنجه‌هايشان بر مي‌گردند. همچنين در كودكان فلج مغزي رايپلژي اسپاستيك خفيف خيلي شايع است.

 

بيماريهاي نادري كه مي توانند علت راه رفتن روي پنجه هر دو پا در كودكان شوند, شاركوماري توث, نورپاتي محيطي يا ديستروفي عضلاني دوشن و حتي بيماريهاي خيلي نادري مثل اوتيسم, اسكيزوفرني و سرانجام آنومالي‌هاي طناب نخاعي و  MS نوع جوانان است.

 

شروع اوليه راه رفتن روي پنجه كه مشخص شده است, درست سه ماه پس از راه  رفتن كودك مي باشد. به علاوه دو علت شايع آن, يكي راه رفتن روي پنجه ناشناخته و ديگري فلج مغزي دايپلژي اسپاستيك هستند.

 

درمان

 

بيشتر كودكان براي درمان لازم است كه به كاردرمان, متخصص ارتوپدي و نورولوژيست مراجعه كنند. راه رفتن روي پنجه ناشناخته ممكن است فقط با مراقبت بيماري و اميد به اينكه سرانجام راه رفتن روي پنجه كودك با بزرگتر شدن و رشدش, درمان بشود.

 

اگر شما مي خواهيد اسپاسم عضلات ساق را كنترل كنيد آنوقت پزشكان ممكن است تلاش كنند كه فقط آنرا با يك AFD ثابت نگهدارند. اگر علت آن سفتي تاندون آشيل است آنوقت ممكن است جراحي لازم باشد. شايعترين عمل, عمل رهاسازي گاستروكنيموس است. روش ديگر مي تواند گچ گيري به منظور تصحيح تاندون آشيل باشد.

 

تمييز دادن بين راه رفتن روي پنجه ناشناخته و فلج مغزي دايپلژي اسپاستيك خفيف خيلي سخت مي باشد. آن به نظر  ساده مي رسد اما اينطور نيست؛ زيرا هر دو بيماري ارتباط زيادي با تولد نارس (Premature Birth), تأخير تكاملي و سنتي تاندون آشيل دارد. به هر حال علامت خوبي وجود دارداگر كودك مي تواند به طور كاملا طبيعي راه برود وقتي از او بخواهيد, بيشترين احتمالي كه وجود دارد اين است كه ممكن است كودك راه رفتن روي پنجه ناشناخته داشته باشد.

 

براي راه رفتن روي پنجه رواني (عصبي) هيچ مقاله‌اي درباره چگونگي درمان آن وجود ندارد. اين نوع راه رفتن در كودكان اسكيزوفرن, اوتيستيك يا اختلال يادگيري ديده شده است.

 

كودكان فلج مغزي دايپلژي اسپاستيك نيز تقريبا هميشه شروع اوليه راه رفتن پنجه‌اي دارند. سابقه فاميلي آنها منفي است و مي بايست آسيبهاي نورون محركه فوقاني يا EMG دايناميكي كه غير طبيعي است داشته باشند.

 

اگر آنها اسپاسم تاندون آشيل داشته باشند شما مي توانيد از بِرِيس استفاده كنيد. اگر بيمار كوتاهي دايناميك داشته باشد درمان آن با بِرِيس خيلي سخت است و دكتر تا حد ممكن سعي مي كند با گچ گيري يا بوتاكس عضله را ضعيف كند و سپس درمان با بِرِيس را ادامه دهد.

 

اگر آشيل كاملا سفت باشد آنگاه عمل طويل سازي استفاده مي شود و همچنين اگر بيمار به طور قابل توجهي به صورت خم راه برود ممكن است طويل سازي همسترفيگ نيز انجام شود.

 

منبع : ایران

 

 

اختلال در راه رفتن وعلل آن

راه رفتن آسان است و همه ی ما بدون فکر کردن، این کار را انجام می ‌دهیم. وقتی مکانیسم راه رفتن از حالت خودکار خارج شود، اشکال در طرز راه رفتن ایجاد می ‌شود که به اصطلاح پزشکی اختلال gait نام دارد.

15 درصد از افراد بالای 60 سال و 20 تا 25 درصد افراد بالای 80 سال دچار این اختلال با علل نورولوژیک هستند. البته عوامل دیگری هم در ایجاد این اختلال دخیل هستند مثل مشکلات استخوانی ـ مفصلی و اختلالات بینایی.

قسمت ‌های مختلفی از مغز عمل راه رفتن را کنترل می ‌کنند و یک پزشک متخصص مغز و اعصاب از طرز راه رفتن غیر طبیعی می ‌تواند به محل آسیب و نوع بیماری پی ببرد.

این مراکز کنترل کننده شامل: طناب نخاعی، ساقه مغز، مخچه، غدد قاعده ‌ای مغز و لب پیشانی مغز می ‌باشد.

هر گونه اختلال در این مراکز موجب بروز مشکلاتی می ‌گردد که این مشکلات نیز به نوبه خود موجب بروز اختلال در gait می ‌گردد.

این اختلالات در سیستم اعصاب خود را به 6 نوع نشان می‌ دهد.

1- ضعف اندام‌ ها

ضعف اندام ناشی از بیماری اعصاب محیطی و یا طناب نخاعی همراه با تحلیل عضلانی و کاهش رفلکس تاندون‌ ها است.

نوع راه رفتن به صورت قدم‌ های بلندی است که با ضربه محکم به زمین می‌ خورد اما ضعف ناشی از بیماری اعصاب مرکزی همراه با سفتی عضلانی، سختی در خم کردن زانو و ران و افزایش رفلکس تاندون ‌ها است و طرز راه رفتن به صورت کشیدن پا روی زمین همراه با سکندری خوردن است.

2 ـ اشکال در قوس حسی

در اختلال مربوط به قوس حسی، بیمار قادر به تشخیص موقعیت شست پا با چشم بسته نیست و در حالت ایستاده اگر چشمان خود را ببندد، تلو تلو می ‌خورد.

طرز راه رفتن به صورت گذاشتن انگشتان پا به روی زمین و سپس محکم کوباندن پاشنه پا است.

3 ـ اتاکسی یا عدم تعادل

در اتاکسی یا عدم تعادل مربوط به مخچه، عدم هماهنگی بین حرکات دست و پا‌ها دیده می‌ شود. طرز راه رفتن به صورت برداشتن قدم‌ های باز برای حفظ تعادل است. اما بیمار ممکن است تلوتلو بخورد.

4 ـ احساس گیجی در سر

احساس گیجی در سر به سیستم وستیبولار در بدن مربوط می ‌گردد. گوش داخلی و مجاری نیم ‌دایره ای در این امر دخیل هستند و به همین علت عفونت ‌های گوش داخلی هم ممکن است باعث سرگیجه شود.

بیمار حالت تهوع داشته و احساس عدم تعادل می ‌کند و گاهی به هنگام راه رفتن به سمت ضایعه منحرف می‌ گردد.

5 ـ اختلال در سیستم اکستراپیرامیدال

بیماری‌ های اکستراپیرامیدال مربوط به مشکلات ایجاد شده در ساقه مغز است. مهم‌ ترین بیماری این دسته پارکینسون است و کندی حرکات، لرزش دست و سفتی عضلات، مشخصه این بیماری است.

بیمار قدم ‌های کوتاه برداشته و چون به راحتی به عقب سقوط می‌ کند خود را به جلو متمایل می ‌کند، به هنگام حرکت، دست ‌ها را در اطراف بدن حرکت نداده و از آرنج خم می ‌کند. بیمار در شروع حرکت مشکل دارد ولی وقتی حرکت کرد می ‌تواند قدم‌ های تند بردارد.

6 ـ مشکل در لب پیشانی

بیمار با مشکل لب پیشانی معمولا دچار تغییر در شخصیت نیز می‌ گردد. سازگاری ‌اش کم شده و یک گفته را ممکن است چندین بار تکرار کند.

شروع راه رفتن سخت بوده و به تناوب می ‌ایستد. کنترل ادرار هم ممکن است از دست برود.

دکتر بهروز نیکنام - متخصص مغز و اعصاب

جام جم