اسپاسم یا گرفتگی عضلات، انقباض ناخواسته ماهیچه یا عضله است که معمولا دردناک می باشد و انواع مختلفی دارد. بعضی از این اسپاسم ها را می توان با مصرف دارو، رژیم غذایی یا ماساژ درمان کرد.
گرفتگی عضلات گردن و کمر
در حالت عادی، انقباض ارادی عضلات برای انجام کار یا تمرین ورزشی اتفاق می افتد. ولی انقباضی که طی اسپاسم رخ می دهد غیر ارادی است و مغز پیغام هایی را برای انقباض می فرستد که بدن نمی خواهد.
انقباض می تواند چند لحظه، چند دقیقه یا چند ساعت به طول بیانجامد. مشکلی معروف به "ران پای سوارکار" وجود دارد که در حقیقت انقباض ماهیچه ی پا است. مردم اغلب در واکنش به درد گرفتگی ران پا، دیگر ماهیچه ها را هم منقبض می کنند که متاسفانه باعث طولانی تر شدن اسپاسم می شود.
علل گرفتگی عضلات
*کشیدگی عضلات کمر و تمام بدن در اثر حرکات ناگهانی بدن
* انجام تمرین شدید یا بیش از حد ورزشی. اغلب بعد از دوی ماراتن، ورزشکاران در اثر از دست دادن املاح بدن، دچار گرفتگی دردناک عضلات می شوند.
* آسیب عضلات در اثر نوع تروما و حادثه. دریافت پیغام های نادرست از مغز توسط ماهیچه های آسیب دیده باعث اسپاسم می شود.
* کم آبی بدن
اسپاسم به انقباض غیر ارادی دردناک یک یا گروهی از عضله گفته می شود
* بیماری هایی مثل فلج مغزی، ام اس (MS) و سیروز کبدی
* آسیب اعصاب یا نخاع
* سوءتغذیه و کمبود املاح در بدن. از دست دادن کلسیم و منیزیم منجر به اسپاسم ماهیچه ای می شود. اگر گرفتگی متناوب باشد، فرد باید مکمل این املاح را تحت نظر پزشک مصرف کند.
* تهوع و استفراغ بیش از حد هم می تواند باعث اسپاسم ماهیچه ای شود.
* قرار گرفتن در معرض موادشیمیایی خاص مثل آفت کش ها و حشره کش ها و مسمومیت با سرب ممکن است سبب اسپاسم ماهیچه ای شود.
* آلودگی با سمومی مانند استریکنین می تواند عامل ایجاد اسپاسم عضله باشد.
* یکی از علل مهم بروز اسپاسم، کاهش اکسیژن است. در صورتی که اکسیژن محیطی که فرد در آن قرار گرفته کم باشد، ممکن است فرد دچار اسپاسم شود که در این حالت قرار گرفتن در یک محیط پر از اکسیژن و تنفس عمیق می تواند موثر باشد.
* خستگی جسمی شدید و ادامه فعالیت با وجود خستگی مفرط به عنوان علل انقباض عضلات است که در این حالت استراحت، نقش موثری در بهبود اسپاسم عضلات دارد.
* استفاده از داروهای ادرار آور (دیورتیک) و اسید نیکوتینیک دارویی می تواند موجب اسپاسم شود.
* بیماران دیالیزی و افرادی که الکل مصرف می کنند نیز در معرض اسپاسم ساق پا هستند.
* نوع دیگری از اسپاسم ماهیچه ای، گرفتگی عضلات شکم در اثر آنفلوآنزای معده و یا سندرم روده تحریک پذیر است.
اگر گرفتگی عضلات پی در پی اتفاق بیفتد، باید به پزشک مراجعه نمود تا علت آن را پیدا کند و درمان لازم را تجویز نماید
* کودکانی که قولنج دارند هم از اسپاسم شکم رنج می برند که با گریه زیاد همراه است. این اسپاسم به خاطر واکنش نارس مغز به عمل گوارش است. به همین دلیل، قولنج بچه ها با افزایش سن بهبود می یابد.
* آنژین نوع دیگری از اسپاسم است و زمانی که قلب خون کافی نداشته باشد رخ می دهد و مربوط به تصلب شرایین یا سختی سرخرگ ها است. علل آنژین معمولا گرفتگی دردناک در ناحیه سینه، گاهی گردن و کتف ها و فک است.درمان گرفتگی عضلات عموما با درمان علل بیماری قلبی و درمان طبی آنژین صورت می گیرد.
انواع اسپاسم
اسپاسم عضلات به دو نوع کلی و جزئی تقسیم می شود:
اسپاسم کلی، تمام عضلات را در برمی گیرد و شایع ترین علت آن کاهش آب بدن است که با نوشیدن آب و مایعات زیاد برطرف می شود.
اسپاسم جزیی، قسمتی از بدن مثل کمر یا گردن را درگیر می کند و فروان ترین علت آن، انجام حرکت ناگهانی در این قسمت ها است.
بیشترین نقاطی که دچار اسپاسم می شوند
کمر و گردن بیشتر از سایر نقاط بدن دچار گرفتگی عضلات می شوند.
اسپاسم کمر به علت حرکت ناگهانی عضلات کمر، انجام ورزش های سنگین و بد نشستن و ایستادن به مدت طولانی اتفاق می افتد. وجود برخی بیماری‌ها، کاهش املاح بدن، بارداری و عادت ماهانه در زنان از علل دیگر اسپاسم عضلات کمر هستند.
مهمترین اقدام برای بهبود و درمان گرفتگی کمر، استراحت و انجام تمرینات کششی پس از بهبودی نسبی است.
علل اسپاسم گردن نیز حرکات ناگهانی گردن و قرار گرفتن نامناسب سر روی بالش است که در این موارد استفاده از برخی داروهای ضد التهاب سبب کاهش درد می شود.
همچنین اسپاسم در عضلات ساق پا نیز اتفاق می افتد. این اسپاسم معمولا عضلات کوچک روی پا را گرفتار می کند، به طور مثال در شرایطی که زانو نیمه خمیده است و آن را ناگهان صاف می کنیم، انقباض در عضله ایجاد می شود.
افرادی که به طور متناوب و ناگهانی دچار گرفتگی عضله در نواحی معده، شانه، گردن و قفسه سینه می شوند، باید آن را جدی بگیرند، زیرا اسپاسم در این نقاط می تواند علامتی از آنفارکتوس قلبی باشد
بهبود گرفتگی عضلات
استفاده از داروهای ضد التهاب و در برخی از موارد برخی پمادها همانند پمادهای نعناع‌دار می تواند نقش بسزایی در کاهش درد ناشی از گرفتگی عضلات داشته باشد.
مالیدن پماد روی موضع سبب گرم شدن و انبساط عضلات و افزایش جریان خون می شود و اسپاسم را بهبود می بخشد.
استفاده از سرما و گرمای متناوب می تواند کمک زیادی به بهبود گرفتگی عضلات کند.
سرما موجب انقباض عضلات و گرما موجب گشادی بیش از حد عروق می شود، جریان خون را افزایش می دهد و گرفتگی عضلات را بهبود می بخشد. بنابراین استفاده از کیسه یخ و کیسه آب گرم می تواند در این زمینه نقش موثری داشته باشد.
ماساژ دادن نیز در صورتی که درست و اصولی انجام گیرد سبب افزایش فشار خون و انبساط عضلات می شود و در کاهش درد و بهبودی بسیار موثر است.
استراحت، ماساژ، کشش عضلات و تمرینات کششی می تواند درمان های مناسبی برای گرفتگی عضلات ساق پا باشند.
افرادی که به طور مکرر دچار اسپاسم عضلات پا می شوند، می توانند 10 تا 15 دقیقه مچ پای خود را در آب گرم قرار دهند تا درد کاهش یابد.
منبع:تبیان
به نام يكتا خالق هستي