درمان زانوی دوندگان (بخش دوم)

طب سوزنی

طب سوزنی، فشارهایی که به بدن هنگام دویدن وارد می‌شود را از بین می‌برد. در این روش سوزن‌ها، مواردی مانند علت ریشه‌ای درد، عدم تعادل و بیماری‌های مزمن را از بین می‌برند.

ماساژ

ماساژ نیز به روشی مشابه باعث شل شدن عضلات می‌شود. ولی مزیتی که ماساژ دارد این است که با فشار بر عضلات و تاندون‌ها باعث ترازبندی و تنظیم بهتر آن‌ها می‌شود. برخی از انواع ماساژ که می‌توانند به بهبود عارضه‌ی "زانوی دوندگان" کمک کنند عبارتند از:

•  ماساژ آزاد سازی فعال
• ماساژ سوئدی
• ماساژ نقطه ماشه‌ای
• ماساژ بافت عمیق

اوزون تراپی

درمان با پلاسمای غنی از پلاکت (پی آر پی) و تزریق سلول‌های بنیادی در درمان مشکلات نرمی غضروف کشکک زانو و یا در رفتگی کاسه‌ی زانو کمک می‌کنند زیرا عامل ایجاد کننده‌ی درد عموماً تاندون پاتلا یا ساختار عضلانی اسکلتی اطرف کشکک زانو می‌باشد.

لیزر درمانی

ممکن است متخصص طب فیزیکی درمان با امواج اولتراسوند یا لیزر را برای کمک به بهبودی تجویز نماید.

اهمیت فیزیوتراپی در درمان این بیماری

بعد از این که درد و تورم زانو برطرف شد، ممکن است پزشک انجام فیزیوتراپی را تجویز کند تا قدرت و دامنه حرکتی کامل زانو را بازیابی کند. هدف از انجام فیزیوتراپی، تقویت عضلات اطراف زانو و لگن و کشش عضلات منقبض است تا در هنگام ورزش کردن، عضلات پا و لگن به شیوه مناسبی منقبض شده و عمل کنند.

جراحی زانوی دوندگان

به ندرت برای درمان درد پاتلوفمورال زانو عمل جراحی تجویز می‌شود. اگر همه‌ی روش‌های سنتی درمان با شکست مواجه شوند،  و بیمار بدون درد زیاد، قادر به شرکت در فعالیت‌های مورد نظرش نباشد، جراح با استفاده از روش‌های مختلف جراحی از طریق "رهاسازی جانبی" (بریدن ساختارهای سفت  در قسمت های جانبی یا بیرونی کشکک زانو) اقدام به تغییر و دستکاری در عملکرد زانو می‌کند. روش‌های مختلف جراحی زانو عبارت است از:

• آرتروسکوپی
• ترازبندی مجدد

درمان زانوی دوندگان (بخش اول)

یک متخصص طب فیزیکی میزان آسیب را بررسی کرده و درمان‌های مناسبی را برای شما در نظر خواهد گرفت. هنگامی که بیماری زانوی دوندگان یا سایر آسیب‌های زانو بروز پیدا می‌کنند، توصیه‌های استانداردی ارائه می‌گردد. این توصیه‌ها عبارتند از استراحت دادن به زانو و پرهیز از تحمل وزن، یخ گذاشتن روی زانو، فشرده‌سازی زانو با استفاده از زانوبند و بالا نگه داشتن زانو. این روش‌ها تحت عنوان پروتکول RICE شناخته می‌شوند.

استراحت، استفاده از کیسه‌ی یخ، نوار پیچی محکم، و بالا نگه داشتن پا

استراحت، استفاده از کیسه‌ی یخ، نوار پیچی محکم، و بالا نگه داشتن پا برای کاستن از میزان علائم اولیه‌ی عارضه‌ی "زانوی دوندگان" بسیار کارساز است. استفاده از این روش به‌ویژه هنگامی حائز اهمیت است که علائم این عارضه برای اولین بار بروز کرده باشند.

دارو

به منظور مهار درد و از بین بردن التهاب می‌توان از مسکن‌ها و داروهای ضد التهاب تجویز شده توسط پزشک و یا داروهایی که نیاز به نسخه‌ی پزشک ندارند، استفاده کرد.

کفش و کفی مناسب

کفش مناسب و کفی طبی یکی از روش‌هایی است که علت التهاب کشکک زانو را رفع می‌کند. توجه کنید که کفش‌هایی با کیفیتی بپوشید که برای نوع و شکل پای شما و نحوه راه رفتن شما مناسب است. برای کسانی که ساختار پای آن‌ها مشکلاتی دارد و یا الگوی گام برداری آن‌ها غیرعادی است، استفاده از کفی طبی مخصوص نیز مناسب است.

پرولوتراپی(درمان با تزریق مواد رشد دهنده‌ی سلولی)

پرولوتراپی درمانی مؤثر و راهی دیگر برای معالجه‌ی آسیب‌دیدگی‌های مزمن اسکلتی عضلانی است. به‌طور کلی در پرولوتراپی برای ایجاد بهبودی در مفصل زانو از تزریق موادی طبیعی (اورتوبیولوژیک‌) استفاده می‌شود.

دونوع اورتوبیولوژیک وجود دارد:

آن‌هایی که بدن تولید می‌کند (پرولوتراپی سلولی که در روش‌های مثل پلاکت درمانی (PRP)، پیوند مغز استخوان، و درمان با سلول‌های بنیادی بافت چربی استفاده می‌شود)
آن‌هایی که به طور طبیعی موجب درمان می‌شوند. مثل دکستروز (معادلی شیمیایی برای نرمال‌سازی گلوکز-دی که در بدن یافت می‌شود.)

استفاده از زانوبند، بریس و نوار

انواع بریس زانو، حمایتگر قوس، زانوبند و نوار زانو در بازار وجود دارند که به درمان سندرم درد پاتلوفمورال کمک می‌کنند. استفاده از بریس زانو راه عالی برای تثبیت کشکک زانو، کاهش درد پاتلوفومورال و محافظت در برابر حرکاتی است که ممکن است باعث آسیب بیشتر شود

ورزش‌درمانی برای زانوی دوندگان

شما می‌توانید همین حالا (در هر شرایطی که هستید) تمرین کشش همسترینگ را انجام دهید. زمانی که زانوی شما کمتر دردناک است، می‌توانید کشش عضلات چهارسرران را انجام دهید و سپس شروع به کشش سایر عضلات منقبض خود کنید.

کشش همسترینگ در حالت ایستاده

پاشنه‌ی پایی که آسیب دیده است را روی یک بلندی به ارتفاع حدودا 15 اینچ قرار دهید. پای خود را صاف نگه دارید و توجه کنید که در هنگام انجام این تمرین نباید شانه‌های خود را به سمت جلو خم کنید یا کمر خود را خم کنید چون در این صورت به جای پا، پایین کمر خود را کشش می‌دهید. این حالت را برای بین 15 تا 30 ثانیه نگه دارید و این تمرین را 3 بار تکرار کنید.

بالا بردن پای صاف

به پشت بخوابید و پاهای خود را به‌طور مستقیم بر روی زمین دراز کنید. پای سالم خود را خم کرده و کف آن را بر روی زمین قرار دهید. عضلات ران در پای آسیب‌دیده‌ی خود را منقبض کرده و پای خود را در حدود ۲۰ سانتیمتر از سطح زمین بالا بیاورید. پای خود را صاف و عضلات آن را منقبض نگه دارید. به‌آرامی پای خود را به‌طرف زمین بازگردانید. این تمرین را در دو مرحله‌ی ۱۵ تایی انجام دهید.

کشش عضلات چهارسر ران

به اندازه‌ی طول یک دست خود از دیوار فاصله بگیرید. پای سالم باید به سمت دیوار و پای آسیب‌دیده دورتر از دیوار باشد. یک دست خود را به دیوار بگیرید تا با کمک آن تعادل خود را حفظ کنید و بتوانید صاف بیایستید. با دست دیگر خود مچ پای آسیب‌دیده را در دست بگیرید و زانوی خود را به سمت عقب خم کنید و پای خود را به سمت باسن خود نزدیک کنید. کمر خود را صاف نگه دارید و آن را خم نکنید یا به آن گودی بیش از حد ندهید. زانوهای خود را به هم نزدیک کنید. این کشش را برای 15 تا 30 ثانیه نگه دارید.

بالا بردن پا در حالت خوابیده به پهلو

بر روی پای سالم خود بخوابید. عضلات جلوی پا در پای آسیب‌دیده‌ی خود را منقبض کرده و آن را ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر از پای دیگر خود بالا ببرید. پای خود را صاف نگه دارید و آن را به ‌آرامی پایین بیاورید. این تمرین را در دو مرحله‌ی ۱۵ تایی انجام دهید.

کشش عضلات خم کننده‌ی ران

 در حالی‌ که زانوی راستتان روی زمین قرار دارد، پای چپتان را به سمت بیرون کشیده و در جلوی بدن بگذارید. سپس زانوی این پا را به‌ اندازه‌ی ۹۰ درجه خم کنید. باسن خود را به ‌آرامی به سمت جلو و به‌ سوی زانوی چپ برانید تا در قسمت جلوی مفصل ران احساس کشش کنید. به مدت ۲۰ ثانیه این حالت را حفظ کنید و سپس پا را عوض نمایید. برای هر پا این حرکت را ۴ دفعه تکرار کنید.

دور کردن مفصل ران از محور بدن

در کنار یک صندلی یا یک‌چیز محکم بایستید و پاها را به ‌اندازه عرض شانه باز کنید. یک کشش مقاومتی را به دور صندلی یا یک تیرک و مچ پای راست خود حلقه بزنید. پایتان را صاف نگه داشته و تا آنجا که می‌توانید پای راستتان را به سمت پهلو بالا بیاورید. به حالت اولیه برگردید، این حرکت را ۸ تا ۱۰ دفعه انجام دهید سپس تمرین را در سمت دیگر بدن انجام دهید.

گام برداشتن به ‌طرف بالا

بایستید و پای آسیب‌دیده خود را بر روی یک مانع با ارتفاع ۸ تا ۱۳ سانتیمتر قرار دهید (مانند یک پله یا یک بلوک چوبی). کف پای دیگر خود را بر روی زمین نگه دارید. وزن خود را بر روی پای آسیب‌دیده بر روی مانع بیندازید. پای آسیب‌دیده‌ی خود را صاف کنید و پای دیگر خود را به ‌آرامی از روی زمین بلند کنید. با خم کردن پای آسیب‌دیده، به‌ آرامی به موقعیت شروع حرکت بازگردید و پای سالم خود را روی زمین قرار دهید. این تمرین را در دو مرحله‌ی ۱۵ تایی انجام دهید.

حرکت اسکوات با یک پا

با هر دو پای خود بر روی یک سطح شیب‌دار بایستید و یا پاشنه‌ی پاهای خود را بر روی یک تخته با ارتفاع ۸ سانتیمتر قرار دهید. تمامی وزن خود را بر روی پای آسیب‌دیده قرار دهید و تا زاویه‌ی ۴۵ درجه با حرکت اسکوات پایین بروید. از پای دیگر خود برای بازگشت به موقعیت شروع حرکت کمک بگیرید. شما باید برای پایین رفتن در این حرکت تنها از پای آسیب دیده‌ی خود استفاده کنید ولی برای بازگشت به موقعیت شروع و بالا آمدن می‌توانید از هر دو پای خود کمک بگیرید. زمانی که انجام این تمرین برای شما آسان شد، برای سخت‌تر کردن آن وزنه‌هایی را در دست خود نگه دارید. این تمرین را در دو مرحله‌ی ۱۵ تایی تکرار کنید.

تشخیص زانوی دوندگان یا سندرم پتلوفمورال

تست منفرد و مشخصی برای تشخیص قطعی درد پتلافمورال وجود ندارد. گاهی اوقات پزشک می‌تواند با شنیدن شرح حال شما و پرسیدن سوالاتی در مورد شرایط خاص و علائم شما و انجام معاینات فیزیکی، این مشکل را تشخیص دهد. پزشک در حین معاینه وضعیت زانوی شما را در حالات مختلف از جمله در حالت خم شدن روی یک زانو بررسی می‌کند. در برخی موارد ممکن است لازم باشد انجام عکسبرداری اشعه ایکس یا اسکن ام آر آی تجویز شود تا احتمال ابتلا به سایر مشکلات  زانو بررسی شود.

تشخیص عارضه‌ی زانوی دوندگان

سابقه‌ی بیمار

به منظور تعیین ماهیت خاص آسیب دیدگی و شدت آن، معمولاً فیزیوتراپ سؤالاتی مانند موارد زیر را از بیمار می‌پرسد:

• درد از چه زمانی شد؟
• چطور شروع شد؟
• درد را چطور توصیف می‌ کنید؟(حاد، درد مداوم، گزگز کردن و غیره)
• چه حرکاتی باعث بیشتر شدن این درد می‌شود؟
•  آیا این آسیب مربوط به مشکلات گذشته‌ی پزشکی بیمار هست یا خیر؟
• و اینکه آیا در گذشته آسیب‌دیدگی زانو داشته است یا خیر.

معاینه‌ی بدنی

در معاینه‌ی جسمی، ثبات، حرکت و عملکرد زانو مورد آزمایش قرار می‌گیرد. ابتدا پزشک زانو را از جهت علائمی مثل تورم، خشکی و سفتی مورد ارزیابی قرار می‌دهد و سپس سعی می‌کند تا توسط دستانش مسیر حرکتی کاسه‌ی زانو و لرزش زانو را معاینه می‌کند تا به وجود هرگونه ناهنجاری در زانوی بیمار پی ببرد. علاوه بر این موارد، قدرت، انعطاف پذیری و الگوهای حرکتی مفصل ران، کف‌ پا و مچ پا نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند، چون این موارد بر نحوه‌ی حرکت زانو اثر گذار هستند..

تصویربرداری

معمولا پزشکان به منظور شناسایی علت مشکل، از یکی از دو روش زیر بهره می‌گیرند:

عکس رادیولوژی. اگر تشخیص اولیه‌ی پزشک در مورد مشکل ایجاد کننده درد "زانوی دوندگان"، حرکت نادرست کشکک زانو بر روی استخوان باشد، عکس‌برداری رادیولوژی اولین روش برای اطمینان از وجود این مشکل خواهد بود. تصویر گرفته شده این امکان را به پزشک می‌دهد تا بتواند محل قرارگیری کاسه‌ی زانو بر روی استخوان ران را ببیند و خارهای بالقوه استخوانی را شناسایی کندو در نهایت آرتروز زانو را تشخیص دهد.

تصویربرداری رزونانسی مغناطیسی (اِم‌.آر.آی). برعکس تصویر‌برداری رادیولوژی، "اِم‌.آر.آی" از بافت‌های نرم زانو تصویر می‌گیرد. اگر پزشکان به وجود مشکل در مینیسک، تاندون‌ها و یا رباط‌های زانو مشکوک شوند، به احتمال زیاد برای مشخص کردن مشکل به استفاده از این روش تصویربرداری غیر تهاجمی روی خواهند آورد.

تشخیص اشتباه

بیماری‌های دیگری نیز وجود دارد که باعث درد در جلوی زانوی دوندگان می‌شود که غالباً به اشتباه ممکن است موارد زیر تشخیص داده شوند:

• کندرومالاسی کشکک زانو: که در آن غضروف پوششی کشکک زانو تغییر می‌یابد.
• زانوی جهندگان: تحریک تاندون کشکک زانو که دقیقاً در زیر زانو قرار دارد.
• سندرم ایلوتیبیال باند: تحریک ایلوتیبیال باند در قسمت بیرونی ساق پا

 

علائم سندرم پتلوفمورال (زانوی دوندگان)

درد زانوی پتلوفمورال یا زانوی دوندگان که به یک دلیل واضح و ناخوشایند تحت این نام شناخته می‌شود، یک نوع شایع از زانو درد در زمینه‌ی پزشکی ورزشی است. کشکک زانو داخل تاندون پاتلا قرار گرفته و به گروه عضلات چهار سر ران که قدرتمندترین گروه عضلات هستند، متصل است. در صورتي که مبتلا به نشانگان درد پاتلوفمورال هستيد، ممکن است دارای علائم زانوی دوندگان، در قسمت پشت يا پايين کاسه زانو درد داشته باشيد. درد ممکن است در يک يا هر دو زانو احساس شود. در صورت دويدن يا پايين و بالا رفتن از پله يا نشستن روي زانوهايي که خم شده‌اند (مانند چهار زانو نشستن يا هنگام رانندگي يا ديدن فيلم) به مدت طولاني درد بدتر مي‌شود.

علائم و نشانه‌های زانوی دوندگان

دلایل احتمالی و زمینه‌سازِ مختلفی برای زانو درد دوندگان وجود دارد، و به دلیل همین تنوع علل، علائم آن نیز متفاوت است. برخی از علائم نسبتاً شایع‌‌اند ولی برخی دیگر نتیجه‌ی یک بیماری زمینه‌ای زانو هستند.

علائم اصلی "زانوی دوندگان" عبارتند از:

درد در جلوی زانو. نامیزانی شیار استخوان ران و کشکک زانو می‌تواند باعث درد در نواحی جلویی زانو یا کناره‌های کشکک زانو شود. ممکن است در چنین مواردی، فرد هنگام استراحت درد دارد و هنگام کارکردن با زانو دردش شدیدتر و بدتر هم می‌شود.
کریپتوس زانو. حرکات خاصی می‌توانند باعث احساس سایش یا قرچ‌قرچ کردن زانو شوند، که ما آن را تحت عنوان کریپتوس زانو می‌شناسیم. این علامت معمولاً بعد از استراحت‌های طولانی مدت -مثلاً وقتی که صبح از رختخواب بلند می‌شویم- اتفاق می‌افتد، ولی با به کارگیری و استفاده از زانو این مشکل به تدریج کاهش می‌یابد و یا کاملاً از بین ‌می‌رود.
بدتر شدن درد هنگام حرکت. کسانی که به عارضه‌ی "زانوی دوندگان" مبتلا هستند اغلب دچار درد، اصطکاک بیش از حد، صداهای ترق‌تروق -هنگام حرکت دادن زانو به طرف بالا و پایین- می‌شوند، مثلاً هنگامی که شخص به طور ناگهانی از حالت ایستاده به حالت نشسته در می‌آید و یا زمانی از بلندی یا پله‌ای بالا می‌رود ممکن است به چنین مواردی دچار شود.
تورم‌ زانو. هر چند تورم‌ زانو تنها به زانوی دوندگان منحصر نیست، ولی تورم جلوی زانو نشانه‌ای از التهاب زانو است. این تورم می‌تواند منجر به محدود شدن حرکت زانو، و در بسیاری از موارد باعث افزایش درد گردد. به این تورم، یعنی تورم زانو اصطلاحاً "آب آوردن زانو" هم گفته می‌شود.
خشک شدن زانو بعد از استراحت. افرادی که دچار عارضه‌ی "زانوی دوندگان" هستند متوجه این موضوع می‌شوند که خم کردن زانو به مدت طولانی -مانند هنگامی که با ماشین رانندگی می‌کنند یا پشت میز می‌نشینند- می‌تواند موجب افزایش خشکی و شدیدتر شدن دردشان ‌گردد.

زانوی دوندگان (سندرم پتلوفمورال) و علل ایجاد آن

در حالت عادی، کشکک زانوی شما روی شیار استخوان ران به سمت بالا و پایین حرکت می‌کند. زمانی که زانو خم می‌شود، فشار بین کشکک زانو و استخوان ران زیاد می‌شود و اما اگر کشکک زانو به درستی روی شیار استخوان ران حرکت نکند و دچار انحراف شود، این فشار بسیار زیاد می‌شود. وارد شدن آسیب‌های مکرر  موجب وارد شدن فشار‌های زیاد و مکرر به این ناحیه و درد کشکک زانو، التهاب مفصل و نهایتا فرسایش سطح مفصلی در زیر کشکک زانو می‌شود. در اغلب موارد علت انحراف کشکک زانو، عدم تعادل عضلانی و کنترل حرکتی ضعیف است. 25 درصد از افراد در مقطعی از زندگی خود دچار درد کشکک زانو می‌شوند اما این آسیب در بین ورزشکاران بیشتر شایع است. ورزش‌هایی که بیش از همه موجب این آسیب می‌شوند ورزشهایی هستند که نیازمند دوید‌ن و پرش زیاد و پایین آمدن از ارتفاع روی زانوی خمیده هستند؛ برای مثال ورز‌های دو، تنیس، فوتبال والیبال، بسکتبال، اسکی و سایر ورزش‌های مشابه. عدم درمان سندرم پتلافمورال می‌تواند موجب شود که شما مستعد التهاب تاندون کشکک زانو شوید.

علل و عوامل خطرساز زانوی دوندگان

زانوی دوندگان ناشی از عوامل مختلفی است و می‌تواند شامل یک یا ترکیبی از عوامل زیر باشد:

خطاهای تمرینی. افزایش ناگهانی حجم یا شدت تمرینات، فشار مضاعفی را بر مفصل پاتلوفمورال وارد می‌کند. همچنین، ندادن زمان کافی به زانو برای بهبودی کامل و یا انجام کارهای اضافی می‌توانند باعث ایجاد این مشکل ‌شوند.
استفاده بیش از حد از زانو و تمرین بیش از حد با آن. اگر به بدن زمان کافی برای بازیابی مجدد داده نشود، استفاده‌ی زیاد و انجام تمرینات سنگین به مدت طولانی می‌توانند باعث به وجود آمدن "زانوی دوندگان" حتی در آماده‌ترین ورزشکاران شوند. برای مثال حتی یک دونده استقامت حرفه‌ای هم اگر یک هفته تمرین شدید و سخت داشته باشد ممکن است به درد زانوی دوندگان مبتلا شود.
آسیب. آسیب‌دیدگی مچ، مفصل ران، یا زانو می‌تواند بيومكانيك‌ زانو را تغییر داده، و در نهایت منجر به علائم "زانوی دوندگان" شود.
ضعف موضعی. ضعف یا رشد نامناسب عضلات ران و باسن می‌تواند باعث تحمیل بار و فشار بیشتر بر مفصل پاتلوفمورال هنگام فعالیت شود که این امر به مرور زمان باعث به وجود آمدن عارضه‌ی "زانوی دوندگان" می‌شود.
وزن بیش از حد بدن. بالا بودن وزن می‌تواند باعث فشار ناخواسته به زانوها شود. هنگام راه رفتن بر روی زمین، هر قدم یک و نیم برابر وزن فرد به زانوی‌هایش فشار وارد می‌کند.

انعطاف پذیری. سفتی به ویژه در ماهیچه‌های چهار سر(در بالای زانو)، گاستروکنیموس (عضله‌ی ساق پا) و همسترینگ و همچنین نوار ایلیوتیبیال (نوار پیوندی ضخیمی در کنار زانو که از سطح خارجی لگن تا زیر زانو امتداد یافته است)، فرد را مستعد ابتلا به "زانوی دوندگان" می‌کند.
جنسیت. در زنان خطر ابتلا به "زانوی دوندگان" بیشتر است، چون زنان باسن‌های پهن‌تری دارند و ترازبندی زانوی آن‌ها نسبت به مردان متفاوت است.