عوارض پوكي استخوان

پوکی استخوان با شما چه می کند؟

شکستگی ها بیشترین عارضه ی جدی و مکرر استئوپروز یا پوکی استخوان هستند که اغلب در ناحیه لگن و ستون فقرات که وزن بدن را تحمل می کنند رخ می دهند.

شکستگی های لگن بیشتر به دنبال یک زمین خوردن یا افتادن رخ می دهند.

اگر چه بیشتر مردم درمان های جراحی پزشکی را به خوبی انجام می دهند اما شکستگی های لگن در اثر ناتوانی و حتی مرگ به ویژه در افراد مُسن تر، از عوارض بعد از جراحی هستند.

شکستگی ناحیه کمر در اثر افتادن نیز متداول می باشد.

در برخی موارد، شکستگی ستون فقرات حتی بدون افتادن و یا آسیب فیزیکی مشخص رخ می دهد.

استخوان های پشت( مهره ها) ممکن است چنان ضعیف شوند که شروع به فرو ریختن کنند. فشار شکستگی ها می تواند باعث درد شدیدی گردد که  نیاز به یک دوره ترمیم طولانی دارد.

چنان چه شکستگی های این چنینی زیادی داشته باشید، ممکن است به مرور به علت خمیده شدن دچار کوتاهی قد شوید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید؟

از آن جایی که استئوپروز به ندرت تا مراحل پیشرفته علامت یا نشانه ای دارد، متخصصین در شرایط زیر آزمایش چگالی استخوانی را توصیه کرده اند:

* زنان بالای 65 سال و مردان بالای 70 سال، صرف نظر از فاکتور های خطر

* زنان بعد از یائسگی با حداقل یک فاکتور خطر استئوپروز

* مردان بین 50 تا 70 سال با حداقل یک فاکتور خطر استئوپروز

* سنین بالای 50 سال با سابقه شکستگی استخوان

* دریافت داروهایی مثل پردنیزون، داروهای بازدارنده آروماتاز و داروهای ضد حمله عصبی که با استئوپروز ارتباط دارند.

* زنان بعد از یائسگی که به تازگی درمان های هورمونی را قطع کرده اند.

* زنانی که با یائسگی زودرس مواجه هستند.

آمادگی برای ملاقات پزشک

ممکن است پزشک خانوادگی تان یا یک پزشک عمومی اولین فردی باشد که تست چگالی استخوان را برای تان تجویز کند. به هرحال شاید بعد از آن به یک دکتر متخصص غدد، روماتولوژیست و یا متخصص تغذیه و متابولیسم ارجاع داده شوید.

در ادامه اطلاعاتی آورده شده که به شما کمک می کند برای ملاقات با پزشک آماده شده و بدانید چه انتظاری باید از وی داشته باشید.

چه کاری می توان انجام داد؟

* هر نوع علامتی که متوجه شده اید را یادداشت کنید.  به یاد داشته باشید که ممکن است هیچ علائمی نداشته باشید.

* اطلاعات شخصی کلیدی خود را یادداشت کنید. شامل هر نوع استرس مهم یا تغییرات اخیر در زندگی

* لیستی از تمام داروهای مصرفی تهیه کنید . تمام ویتامین ها و مکمل هایی که در حال حاضر یا در گذشته مصرف می کردید. به ویژه اگر نوع و دوز مصرفی مکمل های کلسیم و ویتامین D را ثبت کنید بسیار کمک کننده خواهد بود زیرا انواع مختلفی از آن ها موجود است. چنان چه مطمئن نیستید چه اطلاعاتی مورد نیاز است، می توانید بسته داروی خود را همراه داشته باشید.

* سوالاتی برای پرسیدن از پزشک خود یادداشت کنید.

از آن جا که زمان ملاقات شما محدود است، تهیه لیست سوالات به شما کمک می کند که بیشترین زمان مفید را با پزشک داشته باشید.

سوالات را به ترتیب اهمیت لیست کنید.

در مورد استئوپروز، برخی سوالات به شرح زیر است:

- آیا من مبتلا به استئوپروز هستم؟

- چه آزمایشاتی برای تایید تشخیص باید انجام دهم؟

- چه درمان هایی وجود دارد و شما کدام یک را توصیه می کنید؟

- این روش درمانی چه عوارض جانبی خواهد داشت؟

- آیا جایگزینی برای این دارو وجود دارد که به من تجویز کنید؟

- جایگزین هایی برای روش درمانی اولیه برای پیشنهاد به من وجود دارد؟

- من مشکلات پزشکی دیگری هم دارم، چگونه این موارد را به بهترین شکل کنار هم مدیریت کنم؟

- آیا ممانعتی برای فعالیت بدنی دارم؟

- آیا باید ر‍ژیم غذایی خود را تغییر دهم؟

- آیا نیاز به مکمل دارم؟

- آیا بروشور یا مورد دیگری وجود دارد که به خانه ببرم؟ چه وب سایتی را برای بازدید توصیه می کنید؟

- آیا برنامه درمانی فیزیکی که برای من سودمند باشد وجود دارد؟

- چه کاری برای جلوگیری از بدتر شدن وضعم می توانم انجام دهم؟

علاوه بر این سوالات نباید در پرسیدن مطالبی که در طول زمان ملاقات به خوبی متوجه نمی شوید تردید کنید.

انتظار چه سوالاتی از پزشکتان داشته باشید؟

احتمالا پزشک تان از شما سوالاتی خواهد پرسید. آمادگی برای پاسخ دهی به سوالات به حفظ زمان کمک خواهد کرد. پزشک احتمالا از شما خواهد پرسید:

* آیا تا به حال شکستگی استخوانی داشته اید؟

* آیا متوجه کاهشی در قدتان شده اید؟

* ر‍ژیم تان چگونه است ؟ فکر می کنید مقدار کافی کلسیم و ویتامین D دریافت می کنید؟

* آیا ویتامین یا مکمل دریافت می کنید؟

* چه قدر ورزش می کنید؟

* قبلا بیشتر ورزش می کردید یا کمتر؟

* آیا کسی در خانواده شما استئوپروز دارد؟

* آیا در خانواده سابقه شکستگی استخوان وجود دارد؟

* آیا جراحی معده یا روده داشته اید؟

* آیا اسهال مزمن دارید؟

* آیا داروهای کورتیکواستروئیدی(پردنیزون، کورتیزون) به شکل قرص، تزریقی، شیاف یا پماد استفاده می کنید؟

در مطالب بعدی در رابطه با تغییرات شیوه ی زندگی و تغذیه ی مناسب در این بیماری و همچنین دارو درمانی آن توضیحاتی داده خواهد شد.

برای مشاهده ی وب سایت دکتر فرشچی می توانید به آدرس اینترنتی www.novindiet.com مراجعه نمایید.

دکتر حمیدرضا فرشچی - همکار تبیان

متخصص تغذیه - فوق تخصص دیابت و چاقی
آدرس مطب دكتر دقاق زاده در تهران و اراك:

 

1: اراك:ميدان شهدا(باغ ملي)،خيابان مخابرات،كلينيك تخصصي وفوق تخصصي قدس(جانبازان)

تلفن: [phone] الي 14
كد:0861
جهت هماهنگي تلفني در اراك: 09374715665

2: تهران :اتوبان چمران- ابتدای باقرخان غربی -كلينيك طب فيزيكي و توانبخشي تبسم
تلفن:[phone](ده خط)
66576422-3

پوکی استخوان

پوکی استخوان(OSTEOPOROSIS) همواره به عنوان معضلی جدی برای زنان، مخصوصاً پس از دوران یائسگی مطرح بوده و هست اما در این بین کمتر توجهی به پوکی استخوان در مردان شده است. پوکی استخوان در مردان از آنجا اهمیت دارد که طبق آمار بهداشت جهانی تنها در آمریکا نزدیک به دو میلیون مرد، مبتلا به پوکی استخوان پیشرفته بود و سه میلیون نیز در معرض ابتلا و در مراحل اولیه این بیماری قرار دارند. پوکی استخوان زمانی آغاز می شود که به جای جذب و ذخیره کلسیم، از منابع کلسیم ذخیره شده در اسکلت استخوانی بدن استفاده می شود. در این صورت استخوان ها نازک و شکننده می شوند و مقاومت خود را در مقابل ضربه، حتی ضربه های خفیف از دست می دهند. مهمترین بخش هایی که در اثر ابتلا به پوکی استخوان در معرض شکستگی قرار می گیرند، لگن و ستون فقرات هستند.

 پوکی استخوان یک بیماری نهفته اما خطرناک است. نه از آن جهت که باعث مرگ انسان می شود بلکه از آن جهت که توان حرکت و تحرک و زندگی را از انسان سلب کرده و به دنبال آن فرد گوشه گیر، افسرده، عصبی و ... می شود و مرگ تدریجی و خاموشی را برای انسان رقم می زند.

بیش از 50 درصد مردانی که به شکستگی لگن دچار می شوند، تا پایان عمر با مشکل حرکتی مواجه اند و در بعضی موارد که استخوان به صورت ناقص ترمیم می شود، نیاز به پرستاری و مراقبت ویژه دارند.

علل ابتلا به پوکی استخوان

با آن که زمان آغاز دوران یائسگی، قطع ترشح هورمون های زنانه، ظرافت اسکلت استخوانی در زنان و بارداری عواملی مهم و تسریع کننده در پوکی استخوان به شمار می رود، اما مردان نیز با روندی کندتر و پس از سن 65 سالگی به پوکی استخوان مبتلا می شوند.

عواملی چون بالا رفتن سن، مسائل ژنتیک، ساختار اسکلت استخوانی و نژاد هر فرد عواملی غیر قابل کنترل هستند، اما بعضی عوامل نیز مثل کاهش ذخیره و جذب کلسیم، ترشح کورتیکوییدها (گروهی از هورمون های طبیعی که توسط بخش فشرده غده فوق کلیوی ساخته می شوند) کاهش ترشح تستسترون، مصرف سیگار، عصبانیت  و ناراحتی های روحی و روانی، افزایش وزن ، عدم تحرک، تغذیه نامناسب و بی اشتهایی عصبی (ANOREXIA NERVOSA) از جمله عوامل ثانویه و قابل کنترل برای تسریع روند پوکی استخوان هستند.

چگونه از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کنیم؟

- با تجویز پزشک می توان از داروهایی استفاده کرد که میزان ترشح کورتیکوییدها را کنترل و میزان ترشح تستسترون را افزایش دهد. (اگرچه این روش امروزه به دلیل عوارض ثانویه آن چندان مورد تأیید نیست.)

- ترک سیگار عامل مهمی برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان است.

- آرامش اعصاب  و روان، جلوگیری از تشویش و نگرانی و ... نقش مهمی در جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان دارد.

- تغذیه مناسب یا به عبارتی مصرف روزانه انواع سبزی  ها و میوه  های تازه

- مصرف کلسیم  از طریق مصرف روزانه انواع لبنیات  مخصوصاً شیر  (روزی سه لیوان شیر) گاه قرص کلسیم  نیز به عنوان مکمل تجویز می شود.

- مصرف یا دریافت ویتامینD  از طریق مصرف قرص یا قرار گرفتن در معرض نور آفتاب  که با پیاده روی روزانه میسر می شود. ویتامین D باعث تسریع جذب و نگهداری کلسیم می شود.

و کلام آخر این که پوکی استخوان یک بیماری نهفته اما خطرناک است. نه از آن جهت که باعث مرگ انسان می شود بلکه از آن جهت که توان حرکت و تحرک و زندگی را از انسان سلب کرده و به دنبال آن فرد گوشه گیر، افسرده، عصبی  و ... می شود و مرگ تدریجی و خاموشی را برای انسان رقم می زند.

منبع:تبيان

پوکی استخوان

پوکی استخوان خبر نمی کند

---

پوکی استخوان یا استئوپروز، حالتی است که در اثر تخریب بافت استخوانی، توده‏ استخوان کاهش یافته و سرانجام به شکستگی استخوان منجر می‏شود.

---

این بیماری علائم زیادی نداشته و تنها زمانی بروز می‌کند که استخوان‌ها به راحتی می‌شکنند. در این زمان فرد متوجه می‌شود دچار پوکی استخوان شده، به همین دلیل معروف به بیماری خاموش قرن است.

تقریبا تمامی افراد مسن و خانم‌ها پس از یائسگی با این بیماری مواجه می‌شوند.

ماده اصلی که سختی و شکل استخوان را به وجود می آورد کلسیم است. ذخیره شدن کلسیم در استخوان قبل از تولد آغاز می‌شود و تا سن 30 سالگی ادامه دارد.

توده استخوان هر فرد معمولا در 30 تا 35 سالگی به بیشترین میزان خود می رسد. پس از این سن کاهش توده استخوانی به صورت یک روند طبیعی آغاز می‌شود که معمولا 30 درصد افرادی که به سن 75 سالگی می رسند، دچار شکستگی ناشی از پوکی استخوان می‌شوند.

 

چه عواملی باعث پوکی استخوان می شوند؟

علت اصلی پوکی استخوان، کمبود کلسیم و ویتامین D در بدن است. هر فرد باید روزانه معادل یک و نیم گرم کلسیم دریافت کند تا دچار پوکی استخوان نشود.

برای کامل شدن فرآیند جذب کلسیم باید دستگاه گوارش، کبد و کلیه فعال باشند. بروز مشکل در کار هر یک از این اندام‌ها موجب می‌شود جذب کلسیم به خوبی صورت نگیرد.

 

موادغذایی حاوی ویتامین D مانند زرده تخم‌مرغ، روغن ماهی و غلات غنی شده بهترین موادغذایی برای جلوگیری از ابتلا به پوکی استخوان‌ هستند. فراورده‌های لبنی هم کلسیم فراوانی‌ دارند. مصرف روزانه چهار لیوان شیر یا ماست می‌تواند کلسیم بدن را تامین کند. البته فردی که در صورت مصرف فراورده‌های لبنی دچار مشکل گوارشی (مثل نفخ و دل درد) می‌شود، می‌تواند کلسیم را به صورت دارویی مصرف کند. قرص‌های کلسیم باید روزانه در سه وعده همراه با غذا میل شوند تا جذب اندام‌های بدن شوند.

کم‌تحرکی نیز یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش پوکی استخوان در افراد است. تحرک و ورزش موجب افزایش تراکم استخوان‌ها می‌شود.

اگر فعالیت بدنی وجود نداشته باشد یا غذاهای حاوی کلسیم کم مصرف شود به تدریج کلسیم بدن کم شده و استخوان‌ها شکننده می‌شود که به این حالت پوکی استخوان می‌گویند

بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های ریوی و بیماری‌های قلبی و عروقی هم باعث می‌شوند، بدن میزان زیادی از کلسیم استخوان‌ها را از دست بدهد و تراکم استخوان‌ها کاهش یابد.

 

یائسگی و کمبود استروژن، یائسگی زودرس (زیر 45 سال)، سابقه پوکی استخوان در افراد درجه یک خانواده و سابقه شکستگی قبلی، استعمال دخانیات، مصرف زیاد کافئین، زندگی کم‌تحرک، افراد سفیدپوست و نژاد آسیایی، مصرف داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها، داروهای ضد انعقاد، ضد صرع و سیکلوسپورین به مدت طولانی، وجود یک‌سری بیماری‌های زمینه‌ای مانند کم‌کاری تیروئید، ناراحتی‌های کلیه و استخوان‌بندی ظریف و کوچک از دیگر عوامل مستعد کننده ابتلای فرد به پوکی استخوان هستند.

 

علائم ابتلا به پوکی استخوان چیست؟

خمیدگی ستون فقرات (قوز کردن) و کاهش قد از علائم ابتلا به پوکی استخوان هستند، ولی از آنجایی که این موارد تدریجی بوده و چندان مشهود نیست، تشخیص به موقع آن دشوار است.

کمردرد شدید در یک نقطه خاص، درد ناگهانی در ناحیه ستون فقرات و شکستگی‌های بدون دلیل و خودبه خودی استخوان از دیگر نشانه های بیماری پوکی استخوان به شمار می‌روند.

توده استخوانی هر فرد معمولا در سن 30 تا 35 سالگی به بیشترین حد خود می رسد و پس از آن کم شدن توده استخوان به صورت یک روند طبیعی آغاز می‏شود. در سن بالاتر از 60 سال، این بیماری بیشتر شایع بوده و با گذشت هر دهه از عمر بعد از 50 سالگی، خطر ابتلا 2 تا 3 برابر افزایش می‌یابد.

 

با افزایش سن استخوان‌ها از جمله سر استخوان ران، ستون مهره‌ها و مچ دست نازک و شکننده می‏شوند، به حدی که به راحتی و حتی به خودی خود یا با حرکات ساده‌ای مانند سرفه و عطسه می‏شکنند.

 

 چه افرادی بیشتر دچار پوکی استخوان می شوند؟

زنان مسن و یائسه، افراد کم تحرک، کسانی که در غذای روزانه آنها لبنیات و مواد حاوی کلسیم کم است، افراد سیگاری و کسانی که الکل مصرف می‌کنند بیشتر در معرض پوکی استخوان قرار دارند.

این افراد باید نسبت به وضعیت جسمی خود حساسیت داشته باشند و پیگیر چکاپ‌های استخوانی خود باشند که از جمله این چکاپ ها می‌توان به انجام تست سنجش تراکم استخوان اشاره کرد.

 

چطور از ابتلا به پوکی استخوان جلوگیری کنیم؟

افرادی که در معرض خطر پوکی استخوان قرار دارند، باید برای تشخیص زودرس، قبل از شروع عوارض مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت مبتلا بودن، اقدامات پیشگیرانه صورت گیرد.

انجام تست سنجش تراکم استخوان، بهترین راه برای جلوگیری از پوکی استخوان در افراد مسن است

رژیم غذایی با کلسیم کافی و دریافت مناسب ویتامین D، انجام مرتب تمرینات ورزشی، ترک استعمال سیگار و عدم مصرف الکل، تغذیه مناسب و تحرک کافی از جمله راهکارها به منظور پیشگیری یا کاهش روند ابتلا به پوکی استخوان هستند.

جایگزین کردن هورمون‌های زنانه در زنان یائسه (استروژن درمانی) می‌تواند مانع پوکی استخوان زودرس شود.

 

چطور جلوی پیشرفت بیماری را بگیریم؟

با اطلاع از وضعیت استخوان‌ها به ویژه در زنان در دوران نزدیک به یائسگی به وسیله مشورت با پزشک، به کاربردن روش تشخیص مناسب و در صورت نیاز تجویز داروهای ویژه می توان از پیشرفت این بیماری و عوارض حاصل از آن پیشگیری کرد.

منبع:
 تبیان