دردپشت ساق

دردپشت ساق

درد در ناحیه پشت ساق پا (پشت ساق) میتواند ناشی از علل مختلفی باشد. برخی از شایعترین دلایل عبارتند از:

۱. کشیدگی یا پارگی عضلانی (Muscle Strain)

• فعالیتهای شدید بدنی، دویدن ناگهانی، یا حرکات تکراری ممکن است باعث کشیدگی یا پارگی عضلات ساق (مانند عضله گاستروکنمیوس یا سولئوس) شود. این حالت معمولاً با درد ناگهانی، تورم، یا گرفتگی همراه است.

۲. کرامپ عضلانی (Muscle Cramp)

• انقباض ناگهانی و دردناک عضلات ساق که اغلب به دلیل کمآبی بدن، خستگی، یا عدم تعادل الکترولیتی (مانند کمبود پتاسیم، منیزیم یا کلسیم) رخ میدهد.

۳. ترومبوز ورید عمقی (DVT)

• لخته خون در وریدهای عمقی ساق پا که یک وضعیت اورژانسی است. علائم شامل درد مداوم، تورم، گرمی و قرمزی پوست است. این حالت نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد.

۴. التهاب تاندون آشیل (Achilles Tendinitis)

• التهاب تاندون آشیل (که عضلات ساق را به پاشنه متصل میکند) به دلیل استفاده بیشازحد یا فشار ناگهانی. درد معمولاً نزدیک پاشنه احساس میشود.

۵. سندرم کمپارتمان (Compartment Syndrome)

• افزایش فشار درون عضلات ساق به دلیل تورم یا خونریزی که ممکن است پس از آسیب شدید رخ دهد. این حالت با درد شدید، بیحسی و سفتی عضله همراه است.

۶. مشکلات عصبی

• تحریک عصب سیاتیک (به دلیل فتق دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی) ممکن است باعث درد منتشرشده به ساق پا شود. همچنین، نوروپاتی محیطی (مثلاً در دیابت) نیز میتواند موجب درد، سوزش یا بیحسی شود.

۷. بیماری شریان محیطی (PAD)

• کاهش جریان خون در شریانهای پا به دلیل تنگی عروق (اغلب ناشی از تصلب شرایین). درد معمولاً هنگام راهرفتن ایجاد میشود و با استراحت بهبود مییابد.

۸. کیست بیکر (Baker’s Cyst)

• تجمع مایع در پشت زانو که ممکن است به سمت ساق پا گسترش یابد و باعث درد و تورم شود.

۹. آسیبهای دیگر

• ضربه مستقیم (کوفتگی)، شکستگی استخوان، یا التهاب استخوان (استئومیلیت).

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

• درد شدید و ناگهانی بدون دلیل واضح
• تورم، قرمزی یا گرمی در ساق پا (مشکوک به DVT)
• بیحسی، ضعف عضلانی یا مشکل در راهرفتن
• درد همراه با تب یا تغییر رنگ پوست
• درد مزمن که با استراحت بهبود نمییابد.

برای تشخیص دقیق، معاینه فیزیکی، تصویربرداری (مانند سونوگرافی یا MRI) یا آزمایش خون ممکن است لازم باشد. درمان بسته به علت زمینهای متفاوت است (استراحت، فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب یا جراحی).

سندرم کمپارتمان ساق پا در ورزشکاران

سندرم کمپارتمان ساق پا در ورزشکاران

درشت نی، نازک نی، و نیام سطحی ساق کمپارتمانی را می سازند که عضلات قدامی، عصب نازک نی عمقی، ورید و یک شریان از آن عبور می کنند. سندرم کمپارتمان مزمن قدامی به هنگام تورم عضلات قدامی ساق ایجاد می شود که باعث درد ساق و کرختی منتشر به داخل پا می گردد.

سندرم کمپارتمان چگونه ایجاد میشود

سندرم کمپارتمان (کمپارتمنت) از عوارض شدید ناشی از آسیب های عروقی شکستگی ها است.

سندرم کمپارتمان Compartment Syndrome یا کمپارتمنت وضعیتی است که در آن بر اثر بالا رفتن فشار بافت در اندام، درد شدیدی در آن بوجود میاید. این افزایش فشار منجر به کاهش جریان خون بافت و در نتیجه کاهش اکسیژن رسانی به عضلات و اعصاب میشود.

 این وضعیت معمولا بدنبال صدمات شدید اندام ایجاد شده و اگر به فوریت درمان نگردد موجب آسیب دائمی در عضلات و اعصاب اندام میشود. در بعضی منابع به این عارضه ایسکمی ولکمن Volkman's ischemia هم میگویند.

سندرم کمپارتمان چگونه ایجاد میشود

اندام های انسان ( بازو، ساعد، دست، ران، ساق، پا) معمولا از یک یا چند استخوان تشکیل شده که در اطراف این استخوان ها، بافت های نرم شامل عضلات، عروق و اعصاب قرار دارند. دور تا دور این بافت های نرم را هم پوست پوشانده است. اگر اندام را یک کیسه از جنس پوست در نظر بگیریم که داخل آن کیسه را بافت های نرم و استخوان ها پر کرده اند، با دقت بیشتر متوجه میشویم که این کیسه حجره حجره است. به زبان دیگر، پرده هایی به نام فاشیا در داخل این کیسه وجود دارد که آن را به خانه های کوچکتری تقسیم میکند. 
بافت های نرم در داخل این خانه های کوچکتر قرار گرفته اند. هر کدام از این حجره ها یا خانه ها را یک کمپارتمان میگویند. پس هر اندام از چند کمپارتمان کوچکتر تشکیل شده است مثلا ساق چهار کمپارتمان دارد. این پرده ها یا فاشیاها در واقع داربستی بر روی استخوان هستند که بافت های نرم و بخصوص عضلات را در سر جایشان نگه میدارند.

یکی از خصوصیات این فاشیاها اینست که قابلیت کش آمدن زیادی ندارند. نتیجه اینست که هر گروه بافت نرم در درون یک کمپارتمان احاطه شده است که قابلیت اتساع ندارد. اگر به دلایلی داخل این کمپارتمان خونریزی کند و یا مایع میان بافتی ترشح شود، چون کمپارتمان قابلیت اتساع ندارد فشار داخل آن بالا میرود. افزایش فشار داخل کمپارتمان بسیار خطرناک است چون فشار از اطراف به عروق خونی زیاد شده و موجب بسته شدن این عروق میشود.

نتیجه آن، کاهش جریان خون و کاهش خونرسانی به بافت ها است. خون و در نتیجه اکسیژن به اندازه کافی به عضله و عصب نمیرسد و در نتیجه آن، عملکرد این بافت ها دچار اختلال میشود. کمبود اکسیژن در عضلات موجب افزایش تورم در آنها میشود و این افزایش تورم به تشدید عارضه کمک میکند. در واقع تورم و کاهش خونرسانی و مجددا تورم یک سیکل معیوب را ایجاد میکنند که با بازخورد مثبت موجب تقویت خود میشود.
اگر این افزایش فشار به فوریت تصحیح نشود عضلات و اعصاب بر اثر کمبود اکسیژن دچار تغییرات غیر قابل برگشت شده و حتی ممکن است کاملاً از بین بروند. سندرم کمپارتمان تقریبا در هر کمپارتمانی میتواند بوجود آید ولی بیشتر در کمپارتمان جلویی ساق دیده میشود.

علل سندرم کمپارتمان

 مهمترین علل ایجاد سندرم کمپارتمان عبارتند از :

• شکستگی 

• کوبیدگی و  له شدگی عضله  بدنبال ضربه شدید به عضله یا ماندن زیر آوار

• کاهش شدید جریان خون به اندام و سپس برگشت جریان خون. مثلا کسی که به علت مصرف مواد مخدر یا الکل مدت زیادی روی یک اندام بدون حرکت بخوابد. این وضعیت موجب کاهش جریان خون به اندام میشود. با تغییر وضعیت بیمار خون مجدداً به اندام میرسد. به علت آسیب بافتی که در مدت افتادن روی اندام بوجود آمده است، برگشت مجدد جریان خون به آن موجب ترشح مایع میان بافتی به داخل بافت نرم اندام شده که فشار بافت را بالا میبرد.

• مصرف کورتیکوستروئید

• بستن محکم دور اندام با باند یا گچ

 منبع : ایران ارتوپد