سندرم باند ایلیوتیبیال (ITBS) چیست؟

سندرم باند ایلیوتیبیال زمانی اتفاق می‌افتد که تاندونی به نام باند ایلیوتیبیال، که در قسمت بیرونی پا قرار دارد و از بالای استخوان لگن تا زانو کشیده شده، دچار التهاب یا تحریک شود. این تاندون هنگام حرکت، به‌خصوص زمانی که بیش از حد سفت و کشیده می‌شود، روی استخوان‌های لگن یا زانو ساییده می‌شود و درد ایجاد می‌کند. عوامل زیادی ممکن است باعث سفت شدن این تاندون شوند.

تاندون‌ها بافت‌هایی فیبری و انعطاف‌پذیر هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند. وقتی عضله‌ای منقبض می‌شود، تاندون به استخوان فشار می‌آورد و باعث حرکت آن می‌شود.

انواع سندرم باند ایلیوتیبیال
این سندرم می‌تواند فقط در یک پا یا در هر دو پا ایجاد شود. زمانی که در هر دو پا ایجاد شود، به آن "سندرم باند ایلیوتیبیال دوطرفه" می‌گویند.

چه افرادی بیشتر در معرض سندرم باند ایلیوتیبیال هستند؟
افراد جوان و کسانی که زیاد ورزش می‌کنند بیشتر در معرض این مشکل هستند. ورزشکارانی که بیشتر دچار ITBS می‌شوند شامل موارد زیرند:

بسکتبالیست‌ها

دوچرخه‌سواران

بازیکنان هاکی

دوندگان

اسکی‌بازان

فوتبالیست‌ها

حتی اگر ورزشکار نباشید، برخی ویژگی‌ها می‌توانند احتمال ابتلا به این سندرم را افزایش دهند، مانند:

پاهای پرانتزی

داشتن یک پای بلندتر از دیگری

آرتروز زانو

چرخش داخلی پا یا زانو هنگام حرکت

ضعف در عضلات لگن، باسن یا شکم

شیوع سندرم باند ایلیوتیبیال
گزارش شده که بیش از ۲۰٪ از نیروهای نظامی ایالات متحده (به‌خصوص تفنگداران دریایی) در طول آموزش به این مشکل مبتلا می‌شوند. در بین دوندگان، به‌ویژه دوندگان مسافت‌های طولانی، این سندرم حدود ۱۲٪ از آسیب‌های رایج را شامل می‌شود. زنان بیشتر از مردان به این عارضه دچار می‌شوند.

علائم و علل
علت سندرم باند ایلیوتیبیال چیست؟
زمانی که باند ایلیوتیبیال سفت شده و به استخوان‌ها ساییده می‌شود، دچار التهاب و درد می‌شود. علت سفت شدن این باند ممکن است شامل موارد زیر باشد:

چرخش بیش از حد پا به بیرون (پرونیشن بیش از حد)

ضعف عضلات دورکننده‌ی لگن

چرخش داخلی استخوان ساق (تیبیا)

آرتروز بخش داخلی زانو و زانوی پرانتزی

سفتی مادرزادی یا اولیه باند ایلیوتیبیال

عوامل محیطی و رفتاری هم ممکن است این مشکل را تشدید کنند، از جمله:

گرم نکردن یا سرد کردن نامناسب پیش و پس از ورزش

نداشتن استراحت کافی

تمرین شدید یا بیش از حد

دویدن در سطوح شیب‌دار یا منحنی

کفش‌های فرسوده

علائم سندرم باند ایلیوتیبیال
درد لگن: ساییدگی باند روی برجستگی استخوان ران (تروکانتر بزرگ) باعث التهاب و درد در ناحیه لگن می‌شود. ممکن است صدای "تق تق" یا "جهش" احساس کنید.

درد زانو: ساییدگی روی استخوان خارجی پایین ران (اپی‌کوندیل خارجی) ایجاد التهاب و درد در زانو می‌کند.

گرمی و قرمزی: ممکن است بیرون زانو گرم و قرمز شود.

در مراحل اولیه، درد فقط بعد از ورزش ظاهر می‌شود ولی در صورت پیشرفت، هنگام ورزش و حتی در حالت استراحت نیز درد وجود دارد.

تشخیص و آزمایش‌ها
پزشک از طریق بررسی شرح حال بیمار، معاینه فیزیکی، و گاهی تصویربرداری تشخیص می‌دهد. نشانه‌هایی که پزشک بررسی می‌کند شامل:

صدای خش‌خش یا احساس ساییدگی هنگام حرکت مفصل

درد در قسمت بیرونی لگن یا زانو

شدت درد در طول زمان ورزش

درد بیشتر در هنگام پایین رفتن از سراشیبی

آزمایش‌های تشخیصی:
تست نوبل و اوبر: شامل حرکت دادن مفاصل و بررسی محل دقیق درد

MRI: برای رد کردن سایر آسیب‌ها مثل پارگی منیسک یا رباط جانبی

سونوگرافی: برای مشاهده نحوه حرکت باند هنگام خم یا باز کردن مفصل

درمان سندرم باند ایلیوتیبیال
درمان‌ها شامل روش‌های خانگی و تخصصی هستند:

استراحت: تا زمان برطرف شدن درد

داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن

ماساژ با رول فومی: آموزش داده شده توسط فیزیوتراپیست

فیزیوتراپی: برای تقویت و کشش عضلات، آموزش تمرینات گرم‌کردن و سردکردن

تمرین اصلاح وضعیت بدن: آموزش نحوه صحیح ایستادن، راه رفتن یا ورزش

تزریق کورتون: در صورت التهاب شدید

جراحی: نادر است و در صورت عدم پاسخ به درمان‌های دیگر انجام می‌شود

پیشگیری
راهکارهایی برای کاهش احتمال بروز این سندرم:

اجتناب از دویدن در سراشیبی یا سطوح شیب‌دار

استفاده از تکنیک درست در فعالیت‌ها

افزایش تدریجی شدت تمرینات

گرم کردن و سرد کردن صحیح

پوشیدن کفش مناسب و حمایتی

پیش‌آگهی و زندگی با این بیماری
مدت زمان بهبود
بین ۲ تا ۸ هفته، بسته به شدت آسیب و روش درمان، بهبود حاصل می‌شود. حدود ۵۰ تا ۹۰٪ افراد بدون نیاز به جراحی بهبود می‌یابند.

آیا این بیماری ممکن است بدتر شود؟
بله، در صورت عدم درمان می‌تواند شدیدتر شود و حتی منجر به ایجاد درد کشکک زانو (PFPS) شود. بنابراین پیگیری درمانی ضروری است.

بازگشت به فعالیت‌های روزانه
پس از برطرف شدن کامل درد و با تأیید پزشک، به آرامی می‌توانید فعالیت‌هایتان را از سر بگیرید.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟
اگر درد زانو یا لگن در عرض چند هفته بهبود نیافت یا بدتر شد، حتماً با پزشک تماس بگیرید.

سؤالاتی که باید از پزشک بپرسید:
علت دقیق درد من چیست؟

آیا نیاز به MRI یا سونوگرافی دارم؟

آیا درمان طب فیزیکی و توانبخشی خاصی را توصیه می‌کنید؟

آیا ممکن است نیاز به جراحی داشته باشم؟

چه زمانی می‌توانم به فعالیت‌های عادی برگردم؟

اگر شما هم جزو ۲۵٪ بزرگسالانی هستید که دچار درد زانو هستند، ممکن است دچار سندرم باند ایلیوتیبیال شده باشید. این عارضه با درمان‌های مناسب طب فیزیکی، قابل کنترل و درمان است. نیاز نیست ورزش را کنار بگذارید، بلکه تنها کافی است مدتی استراحت کرده و سپس با راهنمایی پزشک به فعالیت بازگردید.