سندرم تونل کارپ: علائم، علل، تشخیص و درمان
سندرم تونل کارپ: علائم، علل، تشخیص و درمان
سندرم تونل کارپ یکی از شایع‌ترین مشکلاتی است که باعث بی‌حسی، گزگز، درد و ضعف در دست‌ها می‌شود. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که عصب مدیان در مسیر عبور خود از تونل کارپ (مچ دست) تحت فشار قرار می‌گیرد. در این مقاله به زبان ساده، علائم، علل ایجاد، روش‌های تشخیص و درمان این سندرم را بررسی می‌کنیم.
تونل کارپ چیست؟
تونل کارپ یک مسیر باریک در مچ دست است که عصب مدیان و تاندون‌های خم‌کننده انگشتان از آن عبور می‌کنند. این عصب وظیفه حس‌دهی به بخش‌هایی از دست و همچنین کنترل برخی حرکات انگشتان را بر عهده دارد. زمانی که فضای این تونل تنگ شود یا عصب مدیان تحت فشار قرار بگیرد، سندرم تونل کارپ ایجاد می‌شود.
علائم سندرم تونل کارپ
✅ بی‌حسی و گزگز: معمولاً در انگشت شست، اشاره، میانی و نیمی از انگشت حلقه احساس می‌شود. این حس ممکن است ابتدا به صورت مقطعی و سپس به‌طور مداوم ظاهر شود.
✅ درد در مچ و دست: درد ممکن است به سمت ساعد و حتی بازو هم کشیده شود.
✅ ضعف در دست: ممکن است در گرفتن اشیا، انجام کارهای روزمره مانند باز کردن درب بطری، نوشتن یا تایپ کردن مشکل داشته باشید.
✅ بدتر شدن علائم در شب: بسیاری از افراد گزارش می‌دهند که علائم آن‌ها شب‌ها تشدید می‌شود و گاهی مجبور می‌شوند دست خود را تکان دهند تا بی‌حسی و گزگز برطرف شود.
✅ افتادن اشیا از دست: به دلیل ضعف عضلات و کاهش حس لامسه، ممکن است اشیا از دستتان بیفتد.
علل ایجاد سندرم تونل کارپ
🔹 حرکات تکراری دست و مچ: تایپ کردن زیاد، استفاده مداوم از موس کامپیوتر، خیاطی، نجاری و کار با ابزارهای دستی ممکن است باعث فشار مداوم بر عصب مدیان شود.
🔹 التهاب و تورم ناشی از بیماری‌ها: بیماری‌هایی مانند دیابت، آرتروز، کم‌کاری تیروئید و روماتیسم مفصلی می‌توانند باعث تورم تاندون‌ها و فشار بر عصب مدیان شوند.
🔹 شکستگی یا آسیب‌های مچ دست: آسیب‌های قبلی می‌توانند باعث تغییر شکل تونل کارپ شده و فشار روی عصب را افزایش دهند.
🔹 بارداری: تغییرات هورمونی و افزایش مایعات در بدن می‌تواند موجب ورم و فشار بر عصب مدیان شود.
🔹 ژنتیک: برخی افراد به‌طور طبیعی تونل کارپ باریک‌تری دارند که آن‌ها را بیشتر در معرض این سندرم قرار می‌دهد.
تشخیص سندرم تونل کارپ
پزشک متخصص طب فیزیکی و توانبخشی برای تشخیص این مشکل از روش‌های زیر استفاده می‌کند:
🔹 بررسی علائم و سابقه پزشکی: پزشک در مورد شدت علائم، فعالیت‌های روزانه و بیماری‌های زمینه‌ای سوال می‌کند.
🔹 معاینات فیزیکی:
- تست فالن: خم کردن مچ دست برای بررسی تشدید علائم
- تست تینل: ضربه زدن روی عصب مدیان برای ارزیابی بی‌حسی یا درد
🔹 نوار عصب و عضله (EMG & NCS): این آزمایش میزان عملکرد عصب مدیان و وجود فشار بر آن را مشخص می‌کند.
🔹 تصویربرداری (MRI یا سونوگرافی): در برخی موارد، پزشک برای بررسی علت فشار روی عصب از این روش‌ها استفاده می‌کند.
درمان سندرم تونل کارپ
درمان بسته به شدت علائم و علت زمینه‌ای انتخاب می‌شود. در مراحل اولیه می‌توان از روش‌های درمان‌های طب فیزیکی و توانبخشی استفاده کرد، اما در موارد شدید ممکن است نیاز به عمل بسته ستون فقرات باشد.
۱. درمان‌های غیر جراحی
🔹 استراحت و کاهش فعالیت‌های مکرر: کاهش استفاده از مچ دست در فعالیت‌های روزمره و استراحت دادن به دست در بین کارها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
🔹 مچ‌بند طبی (آتل مخصوص تونل کارپ): استفاده از مچ‌بند مخصوص، به‌ویژه هنگام خواب، می‌تواند از فشار روی عصب جلوگیری کند.
🔹 درمان‌های طب فیزیکی و توانبخشی:
- تمرینات کششی برای کاهش فشار روی عصب
- استفاده از طب سوزنی و مانوال تراپی (درمان دستی) برای بهبود عملکرد مچ دست
- آب‌درمانی و ورزش‌های مخصوص برای تقویت عضلات
🔹 تزریق ژل یا اوزون درمانی: در برخی موارد، تزریق ژل یا اوزون برای کاهش التهاب و بهبود عملکرد عصب مدیان پیشنهاد می‌شود.
🔹 اصلاح سبک زندگی: کاهش وزن در صورت چاقی، کنترل بیماری‌هایی مانند دیابت و تیروئید، و تغییر روش انجام کارهای روزمره می‌تواند مؤثر باشد.
۲. درمان جراحی (در موارد شدید)
اگر علائم شدید باشند و با روش‌های غیر جراحی بهبود نیابند، ممکن است پزشک عمل بسته ستون فقرات را پیشنهاد کند که در آن فشار روی عصب مدیان کاهش می‌یابد. این روش معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و نیاز به بستری طولانی‌مدت ندارد.
چگونه از سندرم تونل کارپ پیشگیری کنیم؟
✔ استراحت کافی بین کارها: اگر کار شما شامل حرکات تکراری دست است، هر ساعت چند دقیقه استراحت کنید.
✔ تقویت عضلات مچ دست: انجام تمرینات مخصوص برای افزایش قدرت عضلات مچ دست و ساعد
✔ وضعیت صحیح مچ دست هنگام کار: هنگام تایپ کردن یا استفاده از موس، مچ دست را در حالت طبیعی نگه دارید.
✔ استفاده از وسایل ارگونومیک: استفاده از کیبورد و موس مناسب می‌تواند از فشار روی عصب مدیان جلوگیری کند.
✔ کاهش استفاده از تلفن همراه: نگه داشتن طولانی‌مدت گوشی در یک دست می‌تواند فشار روی عصب مدیان را افزایش دهد.
جمع‌بندی
سندرم تونل کارپ یکی از مشکلات شایع دست و مچ است که باعث درد، بی‌حسی و ضعف در انگشتان می‌شود. این مشکل معمولاً به دلیل حرکات مکرر، بیماری‌های زمینه‌ای، یا آسیب‌های مچ دست ایجاد می‌شود. برای تشخیص، از روش‌هایی مانند معاینه فیزیکی، نوار عصب و عضله، و تصویربرداری استفاده می‌شود.
درمان‌های اولیه شامل استراحت، مچ‌بند طبی، درمان‌های طب فیزیکی و توانبخشی، طب سوزنی،یا اوزون است. با انجام تمرینات پیشگیرانه و رعایت اصول ارگونومیک، می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد.
🔹 در صورت مشاهده علائم، برای جلوگیری از آسیب‌های جدی‌تر به متخصص طب فیزیکی و توانبخشی مراجعه کنید.
به نام يكتا خالق هستي